Η διανοητική εξάσκηση (mental practice) είναι η εικονική εκτέλεση (visualization) μίας εργασίας ή, στη δική μας περίπτωση, ενός μουσικού κομματιού και είναι κάτι από το οποίο όλοι οι μουσικοί μπορούν να επωφεληθούν, ανεξάρτητα από το επίπεδο των δεξιοτήτων τους.
Μπορεί για παράδειγμα να προετοιμάζεστε να παίξετε σε μία συναυλία, αλλά είσαστε πολύ κουρασμένοι για ακόμα μία ώρα εξάσκησης, ή δεν μπορείτε να εξασκηθείτε εξαιτίας ενός τραυματισμού ή ενός κρυολογήματος. Ίσως να είσαστε σε διακοπές όπου δεν έχετε διαθέσιμο το μουσικό σας όργανο ή πολύ απλά είχατε μία γεμάτη μέρα όπου δεν προλαβαίνετε να μελετήσετε κανονικά... οι λόγοι που μπορεί να χρησιμοποιήσετε τη διανοητική εξάσκηση είναι πολλοί και διαφορετικοί, αλλά σίγουρα θα σας βοηθήσει να εξελιχθείτε.
Υπάρχουν δύο ειδών διανοητικές πρακτικές. Η μία είναι όταν χρησιμοποιεί κανείς τη φαντασία για να δημιουργήσει θετικές νοητικές εικόνες του εαυτού του, που εκτελούν συγκεκριμένα μουσικά καθήκοντα με τον σωστό τρόπο. Το άλλο είδος σας εκπαιδεύει να επεξεργαστείτε και να οργανώσετε αποτελεσματικά τις πληροφορίες που θα μετατραπούν σε συγκεκριμένες οδηγίες από τα νεύρα στους μύες, προκειμένου να βελτιωθεί ο συντονισμός. Και στις δύο περιπτώσεις μπορείτε να φανταστείτε τον εαυτό σας να παίζει εσωτερικά ή εξωτερικά. Οι εσωτερικές εικόνες πραγματοποιούνται όταν φανταστείτε τον εαυτό σας μέσα στο σώμα σας, σα να παίζετε ή να τραγουδάτε στην πραγματικότητα. Οι εξωτερικές εικόνες, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν όταν ένα άτομο μαθαίνει για πρώτη φορά την ικανότητα απεικόνισης, εμπλέκουν διανοητικά τον εαυτό σας σα να παρακολουθείτε τον εαυτό σας στην τηλεόραση να παίζετε το μουσικό όργανο ή να τραγουδάτε. Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι οι εσωτερικές εικόνες είναι πιο αποτελεσματικές από τις εξωτερικές εικόνες.
Νευροεπιστήμονες, μετά από διάφορες έρευνες στον τομέα αυτό, βρήκαν στοιχεία που υποστηρίζουν ότι η ψυχολογική προετοιμασία και η διανοητική εξάσκηση δημιουργεί πράγματι αλλαγές στους νευρώνες του εγκεφάλου και είναι εμφανείς οι βελτιώσεις στις μετρήσεις της απόδοσης. Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχουν και χρησιμοποιούνται αυτές οι γνώσεις στον αθλητισμό και ειδικότερα στον τομέα της αθλητικής ψυχολογίας. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, οι έρευνες γίνονται και στον χώρο της μουσικής. Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η διανοητική εξάσκηση ενεργοποιεί τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου με τη φυσική εξάσκηση και μπορεί ακόμη και να οδηγήσει στις ίδιες αλλαγές στη δομή των νευρώνων και στη συναπτική τους συνδεσιμότητα. Με άλλα λόγια, το όφελος της διανοητικής πρακτικής μίας ρουτίνας είναι σε πολλά σημεία ίση με την πραγματική σωματική εξάσκηση ή μελέτη.
Παρόλο που η διανοητική εξάσκηση δεν είναι και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πραγματική εξάσκηση και μελέτη, μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό συμπλήρωμα στην υπάρχουσα ρουτίνα σας και είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις που δεν μπορείτε να κάνετε για οποιονδήποτε λόγο την κανονική σας μελέτη.