-Πας Ωδείο;
-Ναι...
-Πόσα χρόνια κάνεις;
-Δύο! Εσύ;
-Α! Εγώ είμαι αυτοδίδακτος...
Και μετά ξεκινάει αυτή η μεγάλη συζήτηση που όλοι ξέρουμε, για το ποιός τρόπος μάθησης είναι καλύτερος και ποιά μουσικά χαρακτηριστικά εξυπηρετεί ο καθένας. Φαίνεται σαν ο ένας να υπόσχεται γρήγορα αποτελέσματα σε λίγο χρόνο, σαν μία δίαιτα “χάστε τρώγοντας”, προσφέροντας συσσωρευμένη γνώση που θα απογειώσει τον κάθε μαθητή, ενώ ο άλλος να προσφέρει το αθάνατο νερό που θα κρατήσει τη μουσικότητα του αυτο-μαθητή για πάντα φρέσκια, χωρίς να τον βάλει σε καλούπια και να τον κάνει έναν ακόμα μουσικό μαζικής κοπής.
Επιχειρήματα του τύπου “Ο BB King τα έμαθε όλα μόνος του” ενώ “Ο Petrucci πήγε με υποτροφία στο Berklee” πέφτουν στο τραπέζι και αρχίζει το κονταροχτύπημα.
Ποιός όμως έχει δίκιο;
Και οι δύο περιπτώσεις μπορούν να νιώθουν υπερήφανες αλλά και απογοητευμένες από τα αποτελέσματα τους.
Υπάρχει όντως σοβαρός λόγος να θεωρούμε ότι η μία είναι ενάντια στην άλλη;
Ας πιάσουμε λοιπόν το νήμα απ’ την αρχή του και ας προσπαθήσουμε να δούμε τι ισχύει για την διαδικασία μάθησης σε όλη την ανθρωπότητα.
Αρχικά, κάθε δυνητικός οργανοπαίκτης μαγεύεται από κάποιο εξωτερικό ερέθισμα, ένα τραγούδι, έναν βιρτουόζο μουσικό, έναν φίλο που ξεκίνησε και τα καταφέρνει… Συμπληρώστε τα κενά ……………. ……………. .
Στη συνέχεια, ανάλογα με αυτό το ερέθισμα, επιλέγει για ποιό όργανο ενδιαφέρεται και το προμηθεύεται (πληροφοριακά υπάρχουν καταστήματα με εξαιρετικές χειροποίητες φωνητικές χορδές). Ξεκινάει λοιπόν να ξοδεύει χρόνο με το καινούριο του απόκτημα και να προσπαθεί να εφαρμόσει ό,τι πιάνει από ‘δω κι από ‘κει. Βρίσκει καινούρια εξωτερικά ερεθίσματα και τα εσωτερικεύει όπως μόνο εκείνος ξέρει, ώστε να βελτιωθεί και να φτάσει στον επιθυμητό του στόχο. Και εδώ είναι όλο το ζουμί. Εύρεση εξωτερικών ερεθισμάτων και εσωτερική επεξεργασία τους. Οι δύο αυτές διεργασίες μάθησης είναι που αν αντιμετωπιστούν με φροντίδα, θα παράγουν το ιδανικό αποτέλεσμα.
Το ερώτημα όμως παραμένει! Μπορεί ο φιλόδοξος αυτός νέος, να κατακτήσει τη γνώση μόνος του και με τρόπο που δεν θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες, ή μήπως η παρουσία δάσκαλου είναι απαραίτητη;
Ζούμε σε μία εποχή όπου οι πληροφορίες είναι πολλές και άμεσα προσβάσιμες. Είναι πιο εύκολο από ποτέ για τον αυτοδίδακτο μουσικό να βρει τα ερεθίσματα που χρειάζεται. Ο ρόλος του δασκάλου για κάποιους έχει ξεθωριάσει και έχει χάσει το κύρος που είχε παλιότερα, κάτι για το οποίο ευθύνονται και οι ίδιοι οι δάσκαλοι. Δυστυχώς το σύστημα μουσικής διδασκαλίας που κυρίευε την Ελλάδα και όχι μονο για πολλά χρόνια, παρήγαγε αρκετούς δασκάλους που λειτουργούσαν σαν οδοστρωτήρες, με μαθητές στο ρόλο της ασφάλτου. Περιπτώσεις όπου ο δάσκαλος ήταν της τάδε σχολής και αυτό ήταν νόμος, ή που δεν μετέδιδε όλη τη γνώση στους μαθητές του για να μην τον ξεπεράσουν, ή που οι μουσικές προτιμήσεις του μαθητή δεν έπαιζαν κανένα ρόλο στην κατεύθυνση των μαθηματων, είχαν δικαιολογημένα δημιουργήσει μία καχυποψία και έναν φόβο στο μαθητικό κοινό. Μοιραία, πολλοί προτίμησαν την αυτοδίδακτη οδό, που έχει όμως και αυτή τους δικούς της κινδύνους. Πολλές φορές αυτός ο τεράστιος όγκος διαθέσιμης πληροφορίας μπορεί αντί να λειτουργήσει απελευθερωτικά, να γίνει βάρος στον άπειρο μουσικό που δυσκολεύεται να τον οργανώσει και να τον χρησιμοποιήσει προς όφελός του. Άλλες φορές μπορεί μετά από πολύ κόπο ο αυτοδίδακτος να κατακτήσει κάποιους στόχους του, μόνο για να συνειδητοποιήσει ότι αυτά που κατάλαβε είναι τόσο κοινά, που μάταια ξόδεψε τόση φαιά ουσία για να ανακαλύψει απ’ την αρχή τον τροχό. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί εύκολα να τον κάνει να χάσει την ορμή και τα κίνητρά του, αποτέλεσμα που είναι πολύ μακριά απ τον αρχικό στόχο του. Και εδώ αναλαμβάνει ο δάσκαλος με την σωστή έννοια της λέξης. Αυτός δηλαδή που θα αντιμετωπίσει τον κάθε μαθητή σαν ξεχωριστό άνθρωπο και μουσικό με ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά. Που σκοπός του είναι να επιταχύνει τον μουσικό δρόμο που θα επιλέξει ο ίδιος ο μαθητής ακόμα κι αν αλλάξει στην πορεία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι με έναν τέτοιο δάσκαλο ο μαθητής δεν παύει να είναι αυτοδίδακτος. Θέτει ο ίδιος τους στόχους του και μαθαίνει μέσα από διαδικασίες που έχουν νόημα για εκείνον. Ταυτόχρονα ο δάσκαλος του προσφέρει τις πληροφορίες που χρειάζεται οργανωμένα και στο σωστό τους χρόνο ώστε να αποδειχθούν όσο το δυνατό πιο χρήσιμες. Οι δύο διεργασίες που λέγαμε νωρίτερα, είναι πλέον μοιρασμένες αρμονικά στις πλευρές που πρέπει.
Ο δάσκαλος αναλαμβάνει να ταξινομεί τα εξωτερικά ερεθίσματα και να τροφοδοτεί με αυτά τον μαθητή με ελεγχόμενη ροή ανάλογα με την ταχύτητα εξέλιξης του, και ο μαθητής να τα επεξεργάζεται και να τα εσωτερικεύει όπως μονο εκείνος ξέρει χωρίς να χάνει τα κίνητρα και την όρεξη του.
Αυτοδίδακτος ή δασκαλεμένος λοιπόν;
Ή μήπως αυτοδίδακτος με δάσκαλο; Μάλλον αυτό.
Με σημαντικότατους παράγοντες όμως, τους ξεκάθαρους στόχους από την πλευρά του μαθητή και την επιμονή του στην αναζήτηση του κατάλληλου για αυτόν δασκάλου.
Του δασκάλου που θα τον οδηγήσει στο ……………, συμπληρώστε το κενό.
