Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει πολύ μουσική εκεί έξω.
Υπάρχει τόσο πολύ και ελεύθερη όπου δεν ξέρεις τι να πρώτο-ακούσεις. Το ΤΙ θα ακούσεις εξαρτάται σε ένα μεγάλο βαθμό από τις συμπτώσεις της ζωής. ΤΙ ακούνε οι γονείς σου, ΤΙ ακούνε οι φίλοι σου, ΤΙ θα ακούσεις τυχαία στο ραδιόφωνο, στο μετρό, στο youtube, στο σινεμά, σε ένα μπαρ κτλ.
Το σημαντικότερο, νομίζω, μέσα σε αυτή την χαοτική ποσότητα «ελεύθερης» μουσικής που κυκλοφορεί δεν είναι το ΤΙ θα ακούσω αλλά το ΠΩΣ θα το ακούσω. Το ΠΩΣ είναι αυτό που ουσιαστικά θα φιλτράρει την ποσότητα ώστε να ξεδιαλύνουμε το ΤΙ μας κάνει και το ΤΙ όχι. Μεγάλη κουβέντα αυτό το «τι μας κάνει». Ακούγεται πολύ υποκειμενικό! Άραγε μας αφορά κάτι αντικειμενικό που σχετίζεται με την μουσική? Υπάρχει αντικειμενικότητα στην ακρόαση μουσικής ή είναι καθαρά υποκειμενικό το όλο ζήτημα?
Θα σας μιλήσω για την προσωπική μου εμπειρία πάνω στο θέμα. Δεν έκανα επιστημονική έρευνα για να τεκμηριώσω αυτά που θα πω. Δεν με απασχολεί η τεκμηρίωση όσο η εμπειρία η ίδια. Πριν από χρόνια έκανα μία προσπάθεια για να δω με βάση τις έρευνες πάνω στον εγκέφαλο, πως αυτός επηρεάζεται από τα χρόνια, την εμπειρία, τα χρόνια μελέτης, κτλ και πως τελικά αλλοιώνει ή αλλάζει τον τρόπο που ακούω μουσική. Αυτό που πραγματικά με απασχολεί τώρα, είναι το πώς ερμηνεύονται συναισθηματικά τα τραγούδια και η μουσική που ακούω. Τι είναι αυτό που με συγκινεί και δεν με συγκινούσε παλαιότερα? Τι είναι αυτό που με επηρεάζει συναισθηματικά το ίδιο και τι όχι?
Στόχος του συναισθηματικού αυτού ταξιδιού είναι να μάθω καλύτερα τον εαυτό μου. Να μάθω να «διαβάζω» τα συναισθήματα μου για να δω πώς ο χρόνος με αλλάζει, πώς ο χρόνος με εξελίσσει και πώς μπορώ να διαχειριστώ καλύτερα αυτόν τον χρόνο για να πλουτίσω ακόμα περισσότερο σε αποκόμιση (ως ακροατής) αλλά και μοίρασμα συναισθημάτων (ως μουσικός).
Θα αρχίσω να σας περιγράφω λοιπόν τα «στάδια», αν μπορεί κάποιος να τα πει «στάδια», κατά τα οποία αντιλήφθηκα την αλλαγή στον τρόπο που ακούω και αισθάνομαι την μουσική, ως ακροατής αλλά και ως μουσικός. Ίσως σε κάποια σημεία ταυτιστούν οι εμπειρίες μας ή μπορεί ακόμα και να σας βάλω σε διαδικασία να το ψαχουλέψετε και εσείς στα δικά σας χρόνια ενασχόλησης με την μουσική.
Πρώτα να θέσω έναν απλό διαχωρισμό. Θεωρώ ότι ένας μουσικός ή μαθητής μουσικής ακούει με δύο διαφορετικούς τρόπους, ο ένας είναι ως ακροατής και ο άλλος ως μουσικός. Για να το εξηγήσω αυτό θα πρέπει να εξηγήσω το τι συσχετισμούς, συνήθως, κάνει ο ακροατής σε αντίθεση με τον μουσικό.
Ο ακροατής συσχετίζει το τι ακούει με το συναίσθημα που του παράγεται και αφορά την ακρόαση ως εμπειρία. Το “soundtrack” της στιγμής θα μπορούσαμε να πούμε. Η μουσική με το αυτί του ακροατή δένεται με το τι έκανε εκείνη την στιγμή, με ποιόν ήταν, με τις εικόνες και τις μυρωδιές. Όλα αυτά φιλτράρονται μέσα από τους ήχους της μουσικής και φτιάχνουν ένα «όλο» το οποίο είναι δικό του και μόνο. Προσωπική υπόθεση. Καθαρά υποκειμενικό το ΠΩΣ ακούει μουσική.
Ο μουσικός, συνήθως, όταν ακούει μουσική αναλύει. Προσπαθεί να μάθει από αυτό που ακούει, κάνει συσχετισμούς που αφορούν την γνώση του πάνω στο όργανο, στο πως η αρμονία που έμαθε σχετίζεται με αυτό που ακούει, το ρυθμικό πάτερν, τον κύκλο, την φόρμα, τις εντάσεις και τις ηρεμίες και όλα αυτά τα στοιχεία που δένουν ένα μουσικό «όλο», μελωδία, αρμονία, ρυθμός. Πολλές φορές αφήνει την συναισθηματική εμπλοκή απ’ έξω και αφιερώνεται στο να αναλύει με μουσικού όρους το τι ακούει.
Επιστρέφοντας στα «στάδια», που ανέφερα, θα αρχίσω από τότε που συνειδητοποίησα ότι αυτό που άκουσα μου έφερνε πρωτόγνωρα συναισθήματα και ήθελα να το ακούω συνέχεια. Πρέπει να ήμουν 10 ετών όταν άκουσα το Somewhere in Time των Iron Maiden. Η φωνή του Bruce Dickinson με έκανε να ακούω τα τραγούδια διαφορετικά. Μου έκανε εντύπωση αυτό το «θεατρικό» και η υπερβολή, το κράτημα και η διάρκεια των νοτών του. Επίσης η ένταση, ο σκληρός ήχος, η ταχύτητα και η τραχύτητα των ριφ, οι μελωδίες, τα σόλο και τα τεράστια φινάλε!
Από εκεί και πέρα το ΤΙ είχε ξεκαθαρίσει. «Θα ακούω μόνο Heavy Metal!» Έγινα κολλητός με αυτούς που άκουγαν την ίδια μουσική με εμένα, διασκεδάζαμε αγοράζοντας βινύλια, cd, αναλύοντας τα εξώφυλλα των δίσκων, διαβάζοντας Metal Hammer και απομνημονεύοντας πληροφορίες για κιθαρίστες, μπάντες κτλ. Το ΤΙ άκουγα είχε ενεργοποιήσει ένα ολόκληρο κοινωνικό αλισβερίσι, ένα γενικό πλάσιμο γούστων και προτιμήσεων που είχαν σαν αφετηρία το είδος της μουσικής.
Δεν είχα ασχοληθεί για το ΠΩΣ θα ακούω. Αυτό ήρθε όταν άρχισα να παίζω μπάσο. Τότε λοιπόν με απασχόλησε να διευρύνω και το ΤΙ. Να ακούσω και άλλα είδη μουσικής, να ακούσω και πολλά άλλα πράγματα τα οποία δεν ήξερα ότι υπήρχαν. Η ποικιλία με την οποία ήρθα αντιμέτωπος με έκανε να καταλάβω ότι το ΤΙ ακούω δεν αφορά μόνο την διασκέδασή μου, την επανάσταση ή την κοινωνική αποδοχή και ταυτότητα, η ακρόαση μουσικής αφορούσε και κάτι παραπάνω: Την συναισθηματική μου εξέλιξη.
Ο πλούτος ηχοχρωμάτων, οι άπειρες ηχητικές διαβαθμίσεις : η jazz, η country, η κλασική (από Μπαχ μέχρι Μάλερ), η λάτιν, η ελληνική παραδοσιακή, το nu metal, οι beatles,funk, disco, new age, folk rock, pop, thrash metal, η fusion, η όπερα…. Θεέ μου αν σταματούσε ΤΩΡΑ να παράγεται μουσική στον πλανήτη το αδιανόητο απόθεμα που υπάρχει αρκεί για να θρέψει 100 γενεές!
Την ώρα λοιπόν που γινόμουν «πλούσιος» ακροατής και «έδενα» τα πολλά ακούσματα με καινούργιες εμπειρίες, ταυτόχρονα, ήθελα να πλουτίσω και το ΠΩΣ της ακρόασής μου. Ήθελα να γίνω και καλύτερος μουσικός, οπότε ανέλυα και ξανά-ανέλυα και μετά από καιρό βρέθηκα στο να ακούω μουσική χωρίς καμία συναισθηματική εμπλοκή. Ευτυχώς όμως ο «διακόπτης» δεν έμεινε σε αυτή την ρύθμιση μόνο. Προσπαθούσα να μην ξεχάσω ποτέ πως είναι να ακούς μουσική σαν απλώς ακροατής. Απλά να αισθάνεσαι!
Ο συνδυασμός των δύο καταστάσεων, η μίξη του ΤΙ με το ΠΩΣ, μου έδωσαν κίνητρο να μην σταματήσω να αγαπάω αυτό για το οποίο τρώω την περισσότερη ώρα της ημέρας μου. Μοιάζει σαν μην τελειώνει ποτέ η έρευνα, η ακρόαση νέων πραγμάτων, η εξέλιξη της ακοής σαν μουσικός αλλά και σαν ακροατής. Για παράδειγμα μετά τα 35 άρχισα να εκτιμώ περισσότερο τα τραγούδια και τους στίχους.
Ο καθένας έχει την δική του διαδρομή στον κόσμο της μουσικής, ως ακροατής ή ως μουσικός ή και τα δύο μαζί. Παράθεσα την δική εμπειρία, σύντομα, για να υποκινήσω αυτή την αίσθηση της εξερεύνησης, που πιστεύω οφείλουμε να έχουμε. Να μην μείνουμε κολλημένοι με ένα είδος μουσικής αλλά να αφήσουμε τους εαυτούς μας να αναπτυχτούν ανεξάρτητα από κοινωνικά ή άλλα κίνητρα. Να αφήσουμε τους εαυτούς μας να ακούσουν τα πάντα! Να εξελιχθούμε μέσα από την μουσική και την ανάλυσή της, να εξελίσσουμε τον συναισθηματικό μας κόσμο, να νιώθουμε!
Όταν φτάσουμε σε ένα σημείο συνειδητοποίησης του τι πραγματικά χρειαζόμαστε στην ζωή μας και τι όχι, τότε έχουμε την ανάπτυξη της εξειδίκευσης μας. Πχ είμαι jazz μουσικός ή είμαι rock μουσικός κτλ. Όπως και να έχει όμως, η έρευνα δεν θα πρέπει να σταματάει. Όπως επίσης και η αναζήτηση έμπνευσης από διαφορετικά μουσικά είδη.
Προσωπικά πιστεύω πως αντικειμενική αλήθεια για την μουσική θα μπορούσε να θεωρηθεί ίσως μέσω της μουσικής ανάλυσης. Πχ αν κάτι δεν είναι σωστό ρυθμικά δεν θα λειτουργήσει όσο καλές προθέσεις και να έχω, όπως η μικρή έβδομη πάνω σε ένα Ματζόρε μεγάλης εβδόμης ακόρντο. Η υποκειμενικότητα από την άλλη, είναι τόσο χαοτικά μεγάλο θέμα όπου στο τέλος καταλήγουμε στο κλισέ… «περί ορέξεως…»
Εύχομαι τουλάχιστον να μπορούμε να ακούμε καλά ως μουσικοί αλλά να μην ξεχάσουμε ποτέ πως ακούμε ως ακροατές. Να μην ξεχάσουμε ποτέ πως είναι να σου σηκώνεται η τρίχα στο μπράτσο. Και επίσης εύχομαι η μίξη των δύο τρόπων ακρόασης να ζυμώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορείς να έχεις σηκωμένους πόρους και να ξέρεις ταυτόχρονα ακριβώς τον μουσικό λόγο για τον οποίο σηκώθηκαν. Ανάλυση και ακρόαση ως ένα ισορροπημένο «ένα», χωρίς το ένα να πνίγει το άλλο.
Ένα ψύχραιμο μουσικό «όλο» το οποίο πιστεύω ότι μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους.
